Contents
Hàng năm, có hàng triệu người trên khắp thế giới cần sử dụng Thuốc Chống đông Máu để ngăn chặn sự hình thành và phát triển của các cục máu đông. Điều này giúp phòng ngừa hiệu quả các biến cố nguy hiểm như đau tim, đột quỵ và những hậu quả nghiêm trọng khác liên quan đến đông máu. Việc hiểu rõ về các loại thuốc này cùng với lợi ích và nguy cơ khi sử dụng là vô cùng quan trọng để lựa chọn phương án điều trị phù hợp.
Thuốc chống đông máu là gì?
Thuốc chống đông máu là những loại thuốc có tác dụng ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình đông máu. Chúng không thể phá vỡ các cục máu đông đã hình thành, nhưng lại hiệu quả trong việc ngăn ngừa cục máu đông mới xuất hiện hoặc hạn chế kích thước của cục máu đông hiện có.
Các loại thuốc chống đông máu thường được chỉ định trong điều trị một số bệnh lý tim mạch và các tình trạng khác làm tăng nguy cơ tạo thành cục máu đông nguy hiểm trong cơ thể.
Các loại thuốc chống đông máu phổ biến
Trong thực hành lâm sàng hiện nay, có ba nhóm thuốc chống đông máu chính được sử dụng để điều trị và phòng ngừa các bệnh do đông máu gây ra:
Heparin (UFH và LMWH)
Nhóm Heparin bao gồm Heparin không phân đoạn (UFH) và Heparin trọng lượng phân tử thấp (LMWH). Các thuốc này có tác dụng nhanh chóng, đặc biệt là UFH khi dùng đường tiêm tĩnh mạch.
Với khả năng tác động nhanh, các thuốc chống đông máu nhóm Heparin thường được dùng trong các tình huống cấp tính hoặc cần dự phòng ngắn hạn. Chúng được sử dụng trong điều trị và dự phòng các bệnh như thuyên tắc phổi, chạy thận nhân tạo, huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới và hội chứng mạch vành cấp.
Các thuốc nhóm Heparin được sử dụng bằng đường tiêm dưới da hoặc tiêm tĩnh mạch. Cần lưu ý, tuyệt đối không được tiêm bắp Heparin do nguy cơ gây tụ máu tại chỗ.
Thuốc kháng vitamin K (Warfarin)
Đây là nhóm các thuốc chống đông máu hoạt động gián tiếp bằng cách cản trở chu trình sử dụng vitamin K của cơ thể. Vitamin K là yếu tố cần thiết cho gan để tổng hợp một số yếu tố đông máu quan trọng (yếu tố II, VII, IX và X). Bằng cách cạnh tranh với vitamin K, các thuốc này làm giảm sản xuất các yếu tố đông máu này, từ đó làm giảm khả năng đông máu.
Hình ảnh viên thuốc Warfarin, một loại thuốc chống đông máu kháng vitamin K
Warfarin và các thuốc kháng vitamin K khác được sử dụng bằng đường uống và hấp thu nhanh qua niêm mạc ruột. Tuy nhiên, tác dụng của thuốc xuất hiện chậm, thường sau 2-5 ngày sử dụng, và tăng dần theo thời gian. Thuốc chống đông máu kháng vitamin K đặc biệt hiệu quả đối với các huyết khối hình thành trong tĩnh mạch. Chúng thường được sử dụng để duy trì tình trạng chống đông máu lâu dài sau khi bệnh nhân đã được điều trị ban đầu bằng Heparin.
thuốc kháng sinh chống viêm nhiễm trùng
Các thuốc kháng vitamin K có bản chất acid và liên kết mạnh với albumin trong máu. Do đó, chúng có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác bằng cách cạnh tranh liên kết albumin hoặc ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa thuốc tại gan, làm tăng nguy cơ chảy máu. Vì lý do này, người bệnh cần thông báo đầy đủ cho bác sĩ hoặc dược sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng đang sử dụng để được tư vấn về tính an toàn khi dùng phối hợp với thuốc chống đông máu.
Thuốc chống kết tập tiểu cầu
Không giống như thuốc kháng vitamin K tác động chủ yếu vào con đường đông máu thông qua các yếu tố đông máu, nhóm các thuốc chống đông máu này tập trung vào ngăn chặn sự kết dính của tiểu cầu. Tiểu cầu đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nút tiểu cầu ban đầu tại vị trí tổn thương mạch máu, góp phần tạo nên cục máu đông.
Các thuốc chống kết tập tiểu cầu phổ biến bao gồm Aspirin, Clopidogrel (Plavix), Dipyridamole (Persantine), Prasugrel (Effient), Ticagrelor (Brilinta), Vorapaxar (Zontivity). Chúng ngăn cản tiểu cầu dính lại với nhau để tạo thành các nút tiểu cầu gây tắc nghẽn.
Những thuốc này thường được sử dụng để sơ cứu ban đầu trong các trường hợp khẩn cấp liên quan đến mạch máu động mạch và phòng ngừa huyết khối ở những bệnh nhân có nguy cơ cao hoặc đã từng bị nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, hội chứng mạch vành cấp hoặc đau thắt ngực.
Lợi ích của thuốc chống đông máu
Sự hình thành cục máu đông hoặc huyết khối trong tim, não hoặc các mạch máu lớn khác có thể dẫn đến những hậu quả vô cùng nghiêm trọng, bao gồm đau tim, đột quỵ, hoặc tắc nghẽn mạch máu gây tổn thương cơ quan.
Sơ đồ minh họa sự hình thành cục máu đông (huyết khối) trong mạch máu
Đối với những người mắc một số bệnh lý nền như bệnh tim mạch, bệnh mạch máu, lupus, huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT), hoặc những người vừa trải qua phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật thay van tim nhân tạo, việc sử dụng các thuốc chống đông máu mang lại lợi ích to lớn. Chúng giúp giảm đáng kể nguy cơ hình thành các cục máu đông nguy hiểm này, từ đó phòng ngừa các biến cố tim mạch và đột quỵ, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho người bệnh.
Những nguy cơ và lưu ý khi sử dụng thuốc chống đông máu
Mặc dù đông máu là một phản ứng tự nhiên và cần thiết của cơ thể để cầm máu khi bị thương (ví dụ: khi bị đứt tay, cục máu đông giúp bịt kín vết thương), việc sử dụng thuốc chống đông máu làm thay đổi khả năng này. Nguy cơ chính và phổ biến nhất khi dùng thuốc chống đông là chảy máu.
Nguy cơ chảy máu có thể từ nhẹ như dễ bị bầm tím, chảy máu chân răng, chảy máu cam, kinh nguyệt nhiều hơn bình thường, đến nghiêm trọng hơn như chảy máu bên trong cơ thể do chấn thương (ngã, đập đầu) hoặc chảy máu đường tiêu hóa, tiết niệu.
Trong quá trình sử dụng thuốc chống đông máu, người bệnh cần hết sức cẩn trọng trong các hoạt động hàng ngày, tránh các môn thể thao hoặc công việc có nguy cơ va chạm cao, dễ gây thương tích.
Hãy liên hệ ngay với bác sĩ nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu chảy máu bất thường nào, chẳng hạn như: chảy máu kinh nguyệt nhiều hơn bình thường, có máu trong nước tiểu hoặc phân (phân có thể màu đen hoặc đỏ tươi), chảy máu lợi kéo dài, chảy máu mũi khó cầm, nôn ra máu hoặc ho ra máu, cảm thấy chóng mặt, đau đầu dữ dội hoặc đau bụng không rõ nguyên nhân. Đây có thể là dấu hiệu của chảy máu nội bộ nghiêm trọng cần được can thiệp y tế kịp thời.
Đối với những bệnh nhân sử dụng thuốc kháng vitamin K như Warfarin, việc thực hiện xét nghiệm máu định kỳ (thường là xét nghiệm INR – International Normalized Ratio) là rất quan trọng. Kết quả xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả chống đông của thuốc và điều chỉnh liều lượng cho phù hợp. Trong trường hợp chảy máu nặng do Warfarin, có thể cần sử dụng vitamin K hoặc các yếu tố đông máu khác làm “thuốc giải độc”.
Thuốc chống đông máu là công cụ điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lý nguy hiểm. Tuy nhiên, việc sử dụng chúng cần được thực hiện dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng, thời gian dùng thuốc và lịch tái khám để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đồng thời giảm thiểu nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.
Tài liệu tham khảo
- webmd.com