Thuốc Cephalexin 500 là thuốc gì? Công dụng, liều dùng và những điều cần biết

Trong thế giới y học hiện đại, kháng sinh đóng vai trò thiết yếu trong cuộc chiến chống lại các bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn gây ra. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cần sự hiểu biết cặn kẽ và tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ. Một trong những loại kháng sinh phổ biến được sử dụng là Cephalexin. Đặc biệt, dạng bào chế 500mg của thuốc này được chỉ định khá rộng rãi. Vậy Cephalexin 500 Là Thuốc Gì, có công dụng ra sao và cần lưu ý những điều gì khi sử dụng? Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về loại thuốc này.

Cephalexin 500mg là một kháng sinh kê đơn, thường được bác sĩ chỉ định để điều trị nhiều loại nhiễm khuẩn khác nhau. Việc hiểu rõ về thuốc sẽ giúp bạn sử dụng an toàn và hiệu quả hơn.

Cephalexin 500mg thuộc nhóm thuốc nào và thành phần ra sao?

Cephalexin 500 là một loại kháng sinh thuộc nhóm Cephalosporin thế hệ 1. Nhóm này có cấu trúc hóa học tương tự Penicillin và hoạt động bằng cách ức chế sự tổng hợp thành tế bào của vi khuẩn, khiến chúng không thể tồn tại và phát triển.

Thành phần chính trong mỗi viên thuốc Cephalexin 500mg là Cephalexin (dưới dạng Cephalexin monohydrat) với hàm lượng 500mg.

Tại Việt Nam, thuốc Cephalexin 500mg có thể được sản xuất bởi nhiều công ty dược phẩm khác nhau, trong đó có Công Ty Cổ Phần Dược Phẩm Trung Ương Vidipha, thường được bào chế dưới dạng viên nang cứng, đóng gói trong hộp vỉ tiện lợi.

Công dụng và các trường hợp chỉ định sử dụng Cephalexin 500mg

Thuốc Cephalexin 500 phát huy tác dụng chống lại nhiều loại vi khuẩn, chủ yếu là vi khuẩn Gram dương hiếu khí. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc trên vi khuẩn Gram âm lại khá hạn chế so với các kháng sinh thế hệ sau.

Phổ kháng khuẩn mà Cephalexin thường tác động hiệu quả bao gồm các chủng như Staphylococcus aureus (nhạy cảm với methicillin), Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae, và một số chủng Gram âm như Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis. Các chủng kháng lại Cephalexin thường là Enterococcus, Listeria monocytogenes, các loại Staphylococcus kháng methicillin, và các vi khuẩn yếm khí như Bacteroides, Clostridium difficile.

Với phổ tác dụng như vậy, thuốc cephalexin pmp 500 có tác dụng gì trong điều trị? Thuốc được chỉ định cho nhiều trường hợp nhiễm khuẩn từ nhẹ đến trung bình, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn đường hô hấp: Điều trị viêm họng, viêm amidan, viêm phế quản do các chủng vi khuẩn nhạy cảm. Đây là nhóm thuốc kháng sinh chống viêm nhiễm trùng hiệu quả đối với các tác nhân gây bệnh phổ biến ở đường hô hấp trên.
• Viêm tai giữa: Gây ra bởi các vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes và Moraxella catarrhalis.
• Nhiễm khuẩn đường tiết niệu sinh dục: Bao gồm viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt cấp tính do các chủng Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae hoặc Proteus mirabilis nhạy cảm. Cephalexin là một lựa chọn trong nhóm kháng sinh viêm đường tiết niệu không biến chứng.
• Nhiễm khuẩn da và cấu trúc da: Các trường hợp viêm mô mềm, nhọt, chốc lở, viêm nang lông do Staphylococcus aureus và Streptococcus pyogenes.
• Nhiễm khuẩn xương khớp: Gây ra bởi Staphylococcus aureus và Proteus mirabilis nhạy cảm.
• Dự phòng viêm màng trong tim do vi khuẩn: Ở những bệnh nhân có nguy cơ cao làm các thủ thuật răng hoặc đường hô hấp.

Ai không nên sử dụng Cephalexin 500mg? (Chống chỉ định)

Không phải ai cũng có thể sử dụng Cephalexin 500mg. Thuốc bị chống chỉ định trong các trường hợp sau:

• Dị ứng với Cephalexin: Người bệnh có tiền sử phản ứng dị ứng với hoạt chất Cephalexin hoặc bất kỳ tá dược nào khác có trong thuốc.
• Tiền sử sốc phản vệ hoặc phản ứng dị ứng nghiêm trọng với Penicillin: Do nguy cơ dị ứng chéo giữa nhóm Cephalosporin (trong đó có Cephalexin) và Penicillin là khá cao, những người có tiền sử phản ứng nghiêm trọng với Penicillin cần tuyệt đối tránh dùng Cephalexin.

Nếu bạn thuộc một trong các trường hợp trên hoặc có bất kỳ tiền sử dị ứng thuốc nào khác, hãy thông báo ngay cho bác sĩ trước khi bắt đầu điều trị bằng Cephalexin 500mg.

Hướng dẫn sử dụng và liều dùng Cephalexin 500mg đúng cách

Việc sử dụng Cephalexin 500mg phải tuân thủ chặt chẽ chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ.

Cách dùng thuốc

• Đường dùng: Thuốc Cephalexin 500mg được dùng theo đường uống.
• Cách uống: Nên uống nguyên viên với một cốc nước lọc hoặc nước đun sôi để nguội. Thuốc có thể uống cùng hoặc không cùng với bữa ăn, nhưng uống cùng thức ăn có thể giúp giảm bớt cảm giác khó chịu ở dạ dày.
• Tuân thủ chỉ định: Là kháng sinh kê đơn, bạn tuyệt đối không được tự ý mua và sử dụng Cephalexin 500mg khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Liệu trình điều trị: Liệu trình sử dụng kháng sinh thường kéo dài ít nhất từ 7 đến 10 ngày, ngay cả khi các triệu chứng đã thuyên giảm. Đối với những trường hợp nhiễm khuẩn phức tạp, tái phát hoặc mạn tính, thời gian điều trị có thể kéo dài hơn, thậm chí lên đến 14 ngày hoặc hơn tùy theo đánh giá của bác sĩ. Tuyệt đối không được ngưng thuốc giữa chừng vì có thể làm vi khuẩn kháng thuốc và bệnh tái phát nặng hơn.

Liều dùng cụ thể

Liều dùng Cephalexin 500mg phụ thuộc vào loại nhiễm khuẩn, mức độ nghiêm trọng, tuổi tác và chức năng thận của người bệnh. Dưới đây là liều tham khảo thông thường:

• Người lớn:

  • Khoảng liều thông thường: 250mg đến 1g mỗi 6 giờ, hoặc 500mg mỗi 12 giờ. Tổng liều tối đa thường không vượt quá 4g mỗi ngày.
  • Đối với nhiễm khuẩn nhẹ đến vừa: 250-500mg mỗi 6 giờ.
  • Đối với nhiễm khuẩn nặng hoặc do vi khuẩn kém nhạy cảm: Có thể dùng liều cao hơn, lên tới 4g/ngày, chia làm nhiều lần. Nếu cần liều cao hơn 4g/ngày, bác sĩ có thể cân nhắc chuyển sang đường tiêm.
  • Viêm họng và viêm amidan do Streptococcus pyogenes: 500mg mỗi 12 giờ trong 10 ngày.
  • Nhiễm khuẩn xương khớp: 500mg mỗi 6 đến 8 giờ, hoặc 1g mỗi 6 đến 8 giờ.
  • Nhiễm khuẩn đường hô hấp: Liều 250mg mỗi 6 giờ cho nhiễm khuẩn nhẹ đến vừa. Liều cao hơn cho trường hợp nặng.
  • Nhiễm khuẩn da và cấu trúc da: 250-500mg x 4 lần/ngày trong 5 đến 7 ngày.
  • Viêm bàng quang không biến chứng: 500mg x 2 lần/ngày trong 7 đến 14 ngày.
  • Nhiễm khuẩn tiết niệu dưới ở phụ nữ mang thai: 250-500mg mỗi 6 giờ trong 4 đến 7 ngày.
  • Dự phòng viêm màng trong tim (thay thế amoxicillin/ampicillin): Liều duy nhất 2g uống trước thủ thuật 30 phút – 1 giờ.

• Trẻ em:

  • Liều thông thường: 25 đến 100mg/kg cân nặng/ngày, chia làm nhiều lần mỗi 6 đến 12 giờ. Tổng liều tối đa là 4g/ngày.
  • Viêm tai giữa cấp: 75 đến 100mg/kg/ngày, chia mỗi 6 giờ trong 10 ngày.
  • Viêm họng và viêm amidan: 40mg/kg/ngày, chia mỗi 12 giờ trong 10 ngày.
  • Nhiễm khuẩn da và cấu trúc da: 25-100mg/kg/ngày, chia mỗi 6 đến 8 giờ, tối đa 500mg/liều trong 5 đến 7 ngày.
  • Dự phòng viêm màng trong tim (thay thế amoxicillin/ampicillin) trong thủ thuật nha khoa: Liều duy nhất 50mg/kg, tối đa 2g/liều, uống trước thủ thuật 30 phút – 1 giờ.
  • Nhiễm khuẩn xương khớp: 100-150mg/kg/ngày, chia mỗi 6 đến 8 giờ, tối đa 1g/liều.
  • Nhiễm khuẩn tiết niệu: 25-100mg/kg/ngày, chia mỗi 6 đến 12 giờ, tối đa 1g/liều, dùng trong ít nhất 5 ngày hoặc lâu hơn (7-10 ngày).

• Người suy thận:

  • Cephalexin được thải trừ chủ yếu qua thận. Do đó, cần thận trọng và điều chỉnh liều ở người suy thận nặng. Bác sĩ sẽ dựa vào độ thanh thải creatinin (CrCl) để quyết định liều lượng phù hợp.
  • CrCl ≥ 30ml/phút: Không cần giảm liều.
  • CrCl < 30ml/phút: Liều đầu tiên bằng liều thông thường. Các liều sau cần hiệu chỉnh dựa vào CrCl cụ thể và theo dõi sát lâm sàng.

Xử lý khi quên liều

Nếu bạn quên một liều Cephalexin 500mg, hãy uống ngay khi nhớ ra, trừ khi thời điểm đó quá gần với liều tiếp theo. Trong trường hợp đã gần đến giờ uống liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch trình uống thuốc bình thường. Không được uống gấp đôi liều đã quy định để bù cho liều đã quên.

Xử lý khi quá liều

Quá liều Cephalexin thường biểu hiện bằng các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn, khó chịu dạ dày, tiêu chảy. Tuy nhiên, liều rất cao có thể gây ra các triệu chứng nặng hơn. Nếu nghi ngờ dùng quá liều, hãy liên hệ ngay với bác sĩ, dược sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và xử trí kịp thời. Mang theo vỏ hộp, vỉ thuốc hoặc tờ thông tin sản phẩm nếu có thể.

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng Cephalexin 500mg

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi dùng Cephalexin 500mg, bạn cần ghi nhớ các lưu ý sau:

• Nguy cơ dị ứng chéo: Như đã đề cập, những người có tiền sử dị ứng với kháng sinh nhóm Beta-lactam (đặc biệt là Penicillin) có nguy cơ cao bị dị ứng chéo với Cephalexin. Luôn thông báo đầy đủ tiền sử dị ứng của bạn cho bác sĩ.
• Ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn đường ruột: Sử dụng Cephalexin kéo dài, giống như các kháng sinh phổ rộng khác, có thể gây mất cân bằng hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Điều này tạo điều kiện cho các vi khuẩn có hại phát triển, dẫn đến tình trạng tiêu chảy liên quan đến kháng sinh, đôi khi nghiêm trọng như viêm đại tràng giả mạc do Clostridium difficile.
  • Trong trường hợp gặp vấn đề về tiêu hóa hoặc đau bụng, bạn có thể tham khảo thông tin về cách xử lý các vấn đề tiêu hóa tại thuốc đau dạ dày chữ p. Tuy nhiên, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ khi gặp tác dụng phụ của kháng sinh.
• Đối với người suy thận: Chức năng thận suy giảm làm ảnh hưởng đến khả năng thải trừ thuốc. Do đó, bệnh nhân suy thận cần được theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh liều lượng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tích lũy thuốc gây độc tính.
• Ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm:
  • Cephalexin có thể gây dương tính giả khi xét nghiệm đường trong nước tiểu bằng các dung dịch khử như Benedict, Fehling hoặc viên Clinitest.
  • Thuốc cũng có thể gây dương tính giả trong thử nghiệm Coombs trực tiếp.
• Sử dụng cho phụ nữ có thai: Cephalexin nhìn chung được coi là tương đối an toàn khi sử dụng cho phụ nữ có thai, nhưng vẫn cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Sử dụng cho phụ nữ cho con bú: Nồng độ Cephalexin trong sữa mẹ khá thấp. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ, phụ nữ đang cho con bú cần thận trọng khi dùng thuốc và theo dõi sát trẻ. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể khuyến cáo tạm ngưng cho con bú trong thời gian dùng thuốc.
• Ảnh hưởng đến khả năng lái xe và vận hành máy móc: Cephalexin có thể gây ra một số tác dụng phụ ảnh hưởng đến thần kinh như chóng mặt, đau đầu, mệt mỏi. Nếu gặp phải các tác dụng này, bạn nên thận trọng khi lái xe hoặc vận hành máy móc để tránh nguy hiểm.

Tác dụng phụ có thể gặp khi dùng Cephalexin 500mg

Trong quá trình điều trị bằng Cephalexin 500mg, người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng không mong muốn (ADR). Mức độ và tần suất các tác dụng phụ có thể khác nhau tùy từng người.

• Thường gặp:
  • Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy, buồn nôn.
• Ít gặp:
  • Máu và hệ bạch huyết: Tăng bạch cầu ái toan.
  • Da và mô dưới da: Phát ban, nổi mề đay, ngứa.
  • Gan: Tăng men gan (transaminase) có hồi phục.
• Hiếm gặp:
  • Toàn thân: Phản ứng phản vệ, mệt mỏi.
  • Máu: Giảm bạch cầu trung tính, giảm tiểu cầu.
  • Tiêu hóa: Đau bụng, khó tiêu, viêm đại tràng giả mạc.
  • Da và niêm mạc: Hội chứng Stevens-Johnson, hội chứng Lyell, hồng ban đa dạng, phù Quincke.
  • Gan: Vàng da ứ mật, viêm gan.
  • Hệ niệu sinh dục: Ngứa bộ phận sinh dục, viêm âm đạo, viêm thận kẽ có hồi phục.
  • Thần kinh: Chóng mặt, đau đầu.

Khi xuất hiện bất kỳ tác dụng phụ nào trong quá trình dùng thuốc, đặc biệt là các phản ứng nghiêm trọng như khó thở, phát ban lan rộng, sưng mặt/môi/lưỡi, bạn cần ngưng thuốc ngay lập tức và thông báo cho bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Tương tác của Cephalexin 500mg với các thuốc khác

Cephalexin 500mg có thể tương tác với một số loại thuốc khác, ảnh hưởng đến hiệu quả hoặc làm tăng nguy cơ tác dụng phụ của cả hai loại thuốc. Cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng (bao gồm cả thuốc kê đơn, không kê đơn, thực phẩm chức năng và thảo dược) để được tư vấn tránh các tương tác bất lợi.

Một số tương tác cần lưu ý:

• Thuốc gây độc thận: Dùng Cephalexin cùng lúc với các kháng sinh có khả năng gây độc cho thận (ví dụ: nhóm aminoglycosid như Gentamicin) hoặc các thuốc lợi tiểu mạnh (ví dụ: Furosemid) có thể làm tăng nguy cơ tổn thương thận.
• Thuốc tránh thai đường uống chứa Estrogen: Đã có báo cáo riêng lẻ về việc Cephalexin làm giảm hiệu quả của estrogen trong thuốc tránh thai, có thể dẫn đến mang thai ngoài ý muốn. Nên cân nhắc sử dụng thêm biện pháp tránh thai khác trong thời gian dùng Cephalexin.
• Probenecid: Thuốc điều trị gout Probenecid làm giảm khả năng thải trừ Cephalexin qua thận, dẫn đến tăng nồng độ Cephalexin trong máu. Việc dùng đồng thời hai thuốc này thường không được khuyến cáo.
• Metformin: Cephalexin có thể làm giảm thanh thải thận của Metformin (thuốc điều trị đái tháo đường), làm tăng nồng độ Metformin trong máu. Cần thận trọng khi dùng chung và có thể cần điều chỉnh liều Metformin.
• Vaccine thương hàn sống giảm độc lực (oral typhoid vaccine): Cephalexin là một kháng sinh có thể làm giảm hiệu lực của vaccine thương hàn đường uống. Nên tránh dùng Cephalexin trong khoảng thời gian gần với việc tiêm hoặc uống vaccine này.

Bảo quản Cephalexin 500mg đúng cách

Để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của thuốc Cephalexin 500mg, việc bảo quản đúng cách là rất quan trọng:

• Nơi bảo quản: Nên bảo quản thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh để thuốc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, nhiệt độ cao hoặc những nơi ẩm ướt.
• Nhiệt độ: Nhiệt độ bảo quản tốt nhất thường là từ 15 đến 30 độ C, tùy theo khuyến cáo của nhà sản xuất ghi trên bao bì.
• Tránh xa tầm tay trẻ em và thú cưng: Đảm bảo thuốc được cất giữ ở nơi an toàn, ngoài tầm với của trẻ em và vật nuôi trong nhà.
• Kiểm tra hạn sử dụng: Luôn kiểm tra kỹ thông tin về hạn sử dụng được in trên bao bì hoặc vỉ thuốc trước khi dùng. Tuyệt đối không sử dụng thuốc đã hết hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng (ẩm mốc, biến màu, chảy nước…).

Hiểu rõ cephalexin 500 là thuốc gì, cách dùng, liều lượng cũng như các lưu ý quan trọng sẽ giúp bạn sử dụng thuốc an toàn và đạt hiệu quả điều trị cao nhất. Tuy nhiên, mọi thông tin trong bài viết này chỉ mang tính tham khảo. Quyết định cuối cùng về việc sử dụng, liều lượng và thời gian điều trị luôn phải do bác sĩ đưa ra dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn. Đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ về bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến thuốc Cephalexin 500mg.