Contents
Sắn dây là một loại cây leo quen thuộc với người dân Việt Nam. Không chỉ là nguồn thực phẩm bổ dưỡng, sắn dây còn được biết đến rộng rãi với nhiều công dụng trong y học cổ truyền và đời sống hàng ngày. Hầu hết các bộ phận của cây sắn dây đều có thể sử dụng, nhưng phần rễ, hay còn gọi là củ sắn dây, là bộ phận mang lại giá trị y học và dinh dưỡng cao nhất. Củ sắn dây thường được thu hoạch vào mùa đông xuân, rửa sạch, bỏ vỏ, cắt lát hoặc thái khúc rồi phơi hoặc sấy khô, trong Đông y gọi là Cát căn.
Từ lâu, sắn dây đã được coi là vị thuốc tự nhiên quý giá. Theo Đông y, Cát căn có vị ngọt, tính mát, mang lại nhiều tác dụng như giải cơ thoái nhiệt (giảm sốt, làm dịu các cơ bị căng cứng do sốt), phát biểu thấu chẩn (giúp sởi phát ban ra ngoài), sinh tân chỉ khát (tăng cường tân dịch, giảm khát), thăng dương chỉ tả (cầm tiêu chảy).
Trong hành trình chăm sóc sức khỏe, việc tìm hiểu về các phương pháp truyền thống như sắn dây hay các loại thuốc hiện đại như [mofen 400 là thuốc gì] đều hữu ích. Nhờ những đặc tính này, sắn dây thường được dùng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như sốt do ngoại cảm, đau đầu, đau cổ gáy, sởi, sốt cao kèm khát nước, tiểu đường, tiêu chảy, kiết lỵ, cao huyết áp, thiếu máu cơ tim, chảy máu cam, nôn ra máu, trĩ xuất huyết và các vấn đề về tai.
Những công dụng nổi bật của sắn dây
Không chỉ giới hạn trong các bài thuốc Đông y, sắn dây còn được ứng dụng phổ biến trong đời sống hàng ngày nhờ những công dụng đa dạng.
Hỗ trợ giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Đây là công dụng phổ biến nhất của sắn dây mà ai cũng biết. Nước bột sắn dây pha đường là thức uống giải khát tuyệt vời, đặc biệt trong những ngày hè nóng bức.
Củ sắn dây thái lát hoặc bột sắn dây có thể kết hợp với hoa câu đằng, tán vụn, phơi khô để hãm với nước sôi uống thay trà hàng ngày. Loại nước này rất tốt cho người cao huyết áp, đau đầu, nhiệt miệng, đau mỏi vai gáy.
Vào mùa hè, khi làm việc nặng nhọc hoặc đi đường xa, một cốc nước bột sắn dây pha giúp giảm khát, xua tan mệt mỏi và phòng chống say nắng hiệu quả. Bạn cũng có thể kết hợp bột sắn dây với rau má tươi giã nát, vắt lấy nước pha đường uống để tăng cường tác dụng thanh nhiệt, giải độc. Hoặc đơn giản là nấu bột sắn dây chín để ăn.
Tác dụng trong y học cổ truyền
Ngoài các chứng bệnh đã nêu, sắn dây còn được dùng trong một số bài thuốc đặc hiệu:
- Chữa trẻ nhỏ cảm phong nhiệt, nôn mửa, đau đầu: Sắn dây tươi giã nát, sắc lấy nước cốt nấu cháo với gạo tẻ, thêm chút gừng sống và mật ong. Dùng liên tục 3-5 ngày.
- Trị say nắng, say nóng: Trường hợp trúng nắng với các triệu chứng mặt đỏ bừng, vã mồ hôi, choáng váng, ngất xỉu, có thể dùng khoảng 40g củ sắn dây tươi, giã nát, vắt lấy nước cốt, thêm chút muối cho uống. Người bệnh sẽ nhanh chóng tỉnh táo. Nếu kèm theo sốt nóng, nhức đầu, nôn ói, có thể dùng bột sắn dây pha đường uống hoặc sắc Cát căn (sắn dây khô) với đậu ván uống.
Hỗ trợ làm đẹp da, cải thiện vóc dáng
Ít người biết rằng sắn dây còn là “trợ thủ” đắc lực cho phái đẹp nhờ khả năng hỗ trợ làm đẹp từ sâu bên trong.
-
Cải thiện vòng 1: Sắn dây chứa hàm lượng protein và lexithin dồi dào, có khả năng kích thích sản sinh estrogen – nội tiết tố nữ, giúp vòng 1 phát triển săn chắc và đầy đặn hơn. Phụ nữ xưa thường uống bột sắn dây sau kỳ kinh nguyệt để điều hòa cơ thể và hỗ trợ tăng kích thước vòng 1 tự nhiên. Bạn có thể pha bột sắn dây với nước ấm, thêm chút đường và uống đều đặn 1-2 lần mỗi ngày sau chu kỳ kinh nguyệt. Kiên trì áp dụng sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt. Nước sắn dây còn giúp thanh nhiệt, giảm mụn, làm da dẻ hồng hào.
-
Trị tàn nhang: Nhóm hoạt chất Isoflavone trong củ sắn dây có hoạt tính tương tự estrogen, giúp điều chỉnh rối loạn nội tiết tố, từ đó hạn chế sự bài tiết quá mức sắc tố melanin gây nám, tàn nhang. Isoflavone còn là chất chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa. Để hỗ trợ trị tàn nhang, bạn có thể trộn nước ép cà chua với bột sắn dây tạo thành hỗn hợp sệt, đắp lên mặt sau khi tẩy da chết, massage nhẹ nhàng rồi rửa sạch sau khi hỗn hợp khô.
-
Trị mụn: Với tính thanh nhiệt, giải độc mạnh mẽ, bột sắn dây giúp loại bỏ độc tố tích tụ trong cơ thể, nguyên nhân gây mụn. Bạn có thể kết hợp “trong uống, ngoài thoa”:
-
Uống: Pha bột sắn dây (có thể kết hợp bột đậu xanh) với đường, uống 2 cốc mỗi ngày. Hoặc nấu chín bột sắn dây với đường để ăn hàng ngày. Sắc nước củ sắn dây với đậu xanh uống cũng rất hiệu quả.
-
Đắp mặt: Trộn bột sắn dây, bột đậu xanh và mật ong tạo thành hỗn hợp sệt, đắp lên mặt khoảng 20-30 phút rồi rửa lại bằng nước lạnh. Mặt nạ này làm mát da, tiêu viêm, giúp mụn se lại và nhanh lành.
-
Hỗ trợ giải độc rượu
Uống quá nhiều rượu có thể gây tổn thương tỳ vị, nôn ra máu, sốt, tiểu tiện đỏ. Sắn dây có công dụng giải độc rượu rất tốt.
Cách đơn giản nhất là hòa bột sắn dây với nước, thêm đường và vài giọt nước cốt chanh, uống lạnh. Nếu không muốn dùng đường, có thể thay bằng một chút muối, cách này có thể khó uống hơn nhưng hiệu quả giải độc tốt hơn. Hoặc áp dụng bài thuốc phức tạp hơn: hoa sắn dây, hoàng liên, hoạt thạch (thủy phi), bột cam thảo tán mịn, trộn nước làm viên uống. Để giải độc rượu, bài thuốc thường kết hợp sắn dây với các vị khác như [công dụng của cam thảo].
Lưu ý quan trọng khi sử dụng sắn dây
Mặc dù sắn dây mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc sử dụng sai cách có thể gây phản tác dụng.
- Sắn dây có tính hàn, giải nhiệt rất mạnh. Do đó, chỉ nên uống tối đa 1 ly mỗi ngày.
- Khi pha sắn dây, chỉ nên thêm một chút đường hoặc không đường là tốt nhất. Uống bột sắn dây quá nhiều đường có thể gây nóng trong người, nhiệt miệng, thậm chí tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường.
- Đối với phụ nữ mang thai: Nếu cơ thể thai phụ nóng, sắn dây là thức uống giải nhiệt tốt. Tuy nhiên, nếu thai phụ cảm thấy mệt mỏi, có dấu hiệu dọa sảy thai hoặc động thai, tuyệt đối không nên uống vì tính lạnh của sắn dây có thể khiến tình trạng mệt mỏi trầm trọng hơn và tăng co bóp tử cung.
Bột sắn dây và củ sắn dây khô, minh họa cho công dụng của sắn dây
Việc điều trị các vấn đề như mụn cần sự kiên trì, kết hợp nhiều phương pháp. Đôi khi, các vấn đề sức khỏe khác cũng cần được quan tâm, ví dụ như [neurontin 300mg là thuốc gì]. Khi trẻ bị cảm, sắn dây là một lựa chọn. Đối với các triệu chứng hô hấp khác, có thể tìm hiểu về [thuốc drotusc forte 80mg có tác dụng gì].
Kết luận
Sắn dây là một loại thảo dược dân dã nhưng chứa đựng vô vàn công dụng tuyệt vời cho sức khỏe và sắc đẹp. Từ giải nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị các bệnh thông thường theo Đông y đến cải thiện làn da và vóc dáng, sắn dây xứng đáng có mặt trong tủ bếp của mỗi gia đình. Tuy nhiên, hãy luôn ghi nhớ những lưu ý quan trọng về liều lượng và đối tượng sử dụng để phát huy tối đa lợi ích mà sắn dây mang lại một cách an toàn và hiệu quả nhất.