Các Loại Thuốc Điều Trị Tuyến Giáp Quan Trọng Cần Nắm Rõ

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ nằm ở phía trước cổ, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất của cơ thể. Khi tuyến giáp gặp vấn đề, hoạt động không bình thường, nó có thể gây ảnh hưởng dây chuyền đến nhiều cơ quan khác như tim mạch, hệ thần kinh, da, thận, v.v. ([1]). Để kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh lý tuyến giáp, việc sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là vô cùng cần thiết. Vậy đâu là những loại Thuốc điều Trị Tuyến Giáp phổ biến hiện nay và người bệnh cần lưu ý những gì khi sử dụng?

Thuốc Điều Trị Tuyến Giáp Là Gì?

Về cơ bản, thuốc điều trị các bệnh lý tuyến giáp được chia thành hai nhóm chính: hormone giáp tổng hợp và các thuốc kháng giáp.

• Hormone giáp tổng hợp: Loại thuốc này được dùng để bổ sung lượng hormone tuyến giáp bị thiếu hụt ở những người mắc bệnh suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém). Chúng giúp đưa nồng độ hormone về mức bình thường, cải thiện các triệu chứng do thiếu hụt hormone gây ra.
• Thuốc kháng giáp: Ngược lại, thuốc kháng giáp được chỉ định cho những bệnh nhân bị cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất quá nhiều hormone). Mục đích là ức chế tuyến giáp sản xuất hormone, kiểm soát tình trạng dư thừa hormone trong máu ([2]).

Thuốc Điều Trị Tuyến Giáp Được Sử Dụng Cho Bệnh Nào?

Thuốc tuyến giáp là nền tảng trong điều trị nhiều bệnh lý khác nhau liên quan đến tuyến nội tiết này ([3]).

1. Điều trị Suy Giáp

Khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone cần thiết cho cơ thể, gọi là suy giáp, người bệnh sẽ được áp dụng liệu pháp thay thế hormone. Thuốc phổ biến nhất trong trường hợp này là Levothyroxine (còn có các tên thương mại như Levothyrox, Berlthyrox), là dạng tổng hợp của hormone thyroxine (T4). Việc dùng thuốc này giúp bù đắp lượng hormone thiếu hụt, đưa cơ thể trở lại trạng thái cân bằng.

2. Điều trị Cường Giáp

Tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mạnh mẽ, sản xuất thừa hormone, được gọi là cường giáp. Bệnh nhân cường giáp thường được điều trị bằng các loại thuốc kháng giáp như Thiamazole (Thyrozol), Carbimazole, hoặc sử dụng i-ốt phóng xạ. Bên cạnh đó, thuốc chẹn beta cũng thường được bác sĩ kê đơn để giúp làm giảm nhanh các triệu chứng khó chịu do tuyến giáp hoạt động quá mức như tim đập nhanh, run tay, hồi hộp.

Nếu bạn đang tìm kiếm thông tin về các vấn đề sức khỏe khác, ví dụ như khi bị sốt siêu vi uống thuốc gì, hãy tham khảo thêm các bài viết trên website của chúng tôi.

3. Điều trị Ung Thư Tuyến Giáp

Với bệnh nhân ung thư tuyến giáp, sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp, họ thường cần tiếp tục sử dụng liệu pháp thay thế hormone và đôi khi là liệu pháp i-ốt phóng xạ. Mục đích là để bổ sung hormone giáp cần thiết và trong một số trường hợp, giúp ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư còn sót lại hoặc tái phát.

Nếu bạn quan tâm đến ung thư tuyến giáp thể nhú sống được bao lâu, đây là một chủ đề phức tạp và cần được tư vấn bởi các chuyên gia y tế.

Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường nghi ngờ liên quan đến tuyến giáp, việc thăm khám sớm tại các chuyên khoa Nội tiết là cực kỳ quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe.

Bệnh nhân đang thảo luận với bác sĩ về cách sử dụng thuốc điều trị tuyến giáp cho các tình trạng bệnh khác nhau

Các Nhóm Thuốc Điều Trị Tuyến Giáp Phổ Biến Hiện Nay

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp. Dưới đây là các nhóm thuốc chính thường được sử dụng:

Nhóm Thuốc Thay Thế Hormone Tuyến Giáp

Nhóm này được dùng chủ yếu để điều trị suy giáp, khi tuyến giáp bị suy giảm chức năng (do bệnh tự miễn, sau điều trị i-ốt phóng xạ hoặc phẫu thuật).

• Levothyroxine: Đây là dạng tổng hợp của hormone T4. Có nhiều hàm lượng khác nhau (ví dụ: 25mcg, 50mcg, 100mcg) và tên thương mại phổ biến như Levothyrox, Berlthyrox.
• Liothyronine: Là dạng tổng hợp của hormone triiodothyronine (T3). Thuốc này cũng có các hàm lượng khác nhau (ví dụ: 5mcg, 25mcg, 50mcg) và một số tên biệt dược như T3, Thyro3, Liothyronine.

Nhóm Thuốc Kháng Giáp

Nhóm này được sử dụng để kiểm soát tình trạng cường giáp bằng cách ngăn tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone ([4]).

• Propylthiouracil (PTU) và Thiamazole (Methimazole, Thyrozol): Đây là hai loại thuốc kháng giáp phổ biến nhất. Chúng hoạt động bằng cách làm chậm quá trình tạo ra hormone tuyến giáp. Nếu dùng đúng liều, thuốc có thể kiểm soát cường giáp trong vài tuần. Tuy nhiên, bệnh có thể tái phát sau khi ngừng thuốc.
  • Tác dụng phụ: Thuốc kháng giáp có thể gây ra một số tác dụng phụ thường gặp như đau dạ dày, buồn ngủ, phát ban da, hoặc cảm giác đắng miệng.
  • Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm gặp): Ớn lạnh, sốt, giảm bạch cầu, đau họng, vàng da, các vấn đề về gan. Nếu gặp phải các triệu chứng này, cần báo ngay cho bác sĩ.
  • Nếu bạn đang gặp vấn đề về đau rát họng uống thuốc gì hoặc thuốc đau dạ dày dạng sữa, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn cụ thể, đặc biệt khi đang dùng thuốc tuyến giáp.

Nhóm Thuốc Chẹn Thụ Thể Beta

Mặc dù thường được dùng để điều trị các bệnh tim mạch như cao huyết áp, thiếu máu cơ tim, nhưng thuốc chẹn beta cũng rất hữu ích trong việc kiểm soát triệu chứng của cường giáp. Chúng không làm thay đổi nồng độ hormone trong máu nhưng giúp giảm các triệu chứng như tim đập nhanh, run tay, hồi hộp.

Thuốc chẹn beta thường có tác dụng giảm triệu chứng trong vài giờ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc chẹn beta có thể làm trầm trọng thêm hội chứng Raynaud (tê, lạnh ở ngón tay, ngón chân khi trời lạnh). Hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn gặp tình trạng này.

Thuốc Điều Trị Tuyến Giáp Có An Toàn Không và Cần Lưu Ý Gì?

Khi được sử dụng đúng liều lượng và theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, thuốc điều trị tuyến giáp nhìn chung là an toàn. Liều lượng thuốc được xác định dựa trên nhiều yếu tố như tuổi, tình trạng sức khỏe tổng thể, mức độ hormone trong máu và cân nặng của người bệnh.

Trong giai đoạn đầu điều trị, đặc biệt là với suy giáp, bác sĩ sẽ theo dõi sát sao nồng độ hormone qua các xét nghiệm máu để điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp. Khi liều đã ổn định, tần suất xét nghiệm sẽ giảm đi. Nhiều trường hợp, bệnh nhân cần dùng thuốc tuyến giáp suốt đời để duy trì tình trạng bệnh ổn định và cải thiện chất lượng sống. Quá trình điều trị thường cần vài tháng để tuyến giáp có thể trở lại hoạt động bình thường (hoặc đạt được sự cân bằng hormone mong muốn).

Luôn tuân thủ chặt chẽ chỉ định của bác sĩ khi sử dụng thuốc điều trị tuyến giáp

Một lưu ý quan trọng là tác dụng phụ thường chỉ xảy ra khi dùng thuốc hormone tuyến giáp quá liều. Tuyệt đối không được sử dụng hormone tuyến giáp để điều trị béo phì hoặc giảm cân ở người không mắc bệnh, vì điều này rất nguy hiểm và thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu dùng liều cao vượt mức chỉ định.

Cần cẩn trọng với các sản phẩm bổ sung quảng cáo hỗ trợ sức khỏe tuyến giáp không rõ thành phần, đặc biệt là những loại có chứa hormone tuyến giáp nhưng không được ghi rõ trên nhãn. Việc kết hợp các sản phẩm này với thuốc tuyến giáp được kê đơn có thể gây ngộ độc.

Một số chất bổ sung hoặc thực phẩm cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả thuốc tuyến giáp, ví dụ như các sản phẩm chứa mô động vật, thảo mộc như ashwagandha, guggul, Forskolin, hoặc rong biển giàu i-ốt.

Chế độ ăn uống, đặc biệt là thực phẩm giàu chất xơ như đậu nành và rau họ cải, có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc điều trị tuyến giáp

Chế độ ăn giàu chất xơ (như đậu nành, rau họ cải) cũng có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu của thuốc. Do đó, người bệnh đang dùng thuốc tuyến giáp nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về chế độ ăn phù hợp và việc sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng hay sản phẩm bổ sung nào khác.

Nhận Biết Các Tác Dụng Phụ Tiềm Ẩn

Như đã đề cập, nếu dùng thuốc hormone tuyến giáp đúng liều theo chỉ định, người bệnh thường không gặp tác dụng phụ đáng kể. Tuy nhiên, nếu dùng quá liều, các triệu chứng cường giáp có thể xuất hiện:

• Nhịp tim nhanh hoặc bất thường.
• Khó ngủ, mất ngủ.
• Tóc dễ gãy rụng.
• Nhạy cảm hơn với nhiệt độ (dễ cảm thấy nóng).
• Thường xuyên cảm thấy đói.
• Cảm giác bồn chồn, lo lắng.
• Run tay.
• Đổ mồ hôi nhiều.
• Cảm thấy mệt mỏi.
• Giảm cân không chủ ý.

Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị tuyến giáp và nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào nghi ngờ do tác dụng phụ của thuốc, hãy liên hệ ngay với bác sĩ. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ hormone và điều chỉnh liều thuốc kịp thời.

Việc xác định đúng liều lượng thuốc điều trị tuyến giáp cho từng cá nhân là vô cùng quan trọng và cần sự theo dõi sát sao của bác sĩ chuyên khoa Nội tiết. Lựa chọn cơ sở y tế uy tín để khám, tầm soát các bệnh lý tuyến giáp và điều trị là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Kết Luận

Thuốc điều trị tuyến giáp đóng vai trò không thể thiếu trong việc kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh lý liên quan đến tuyến nội tiết quan trọng này, từ suy giáp, cường giáp cho đến ung thư tuyến giáp. Các nhóm thuốc chính bao gồm hormone thay thế và thuốc kháng giáp, được chỉ định cụ thể tùy theo từng trường hợp bệnh. Khi sử dụng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ, thuốc tuyến giáp là an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, việc tự ý dùng thuốc, lạm dụng để giảm cân, hoặc kết hợp với các sản phẩm bổ sung không rõ nguồn gốc có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm.

Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị, đi tái khám định kỳ và báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Sức khỏe tuyến giáp cần được quan tâm đúng mức và luôn ưu tiên việc thăm khám, điều trị dưới sự giám sát của chuyên gia y tế.

Tài liệu tham khảo

1. Hopkins Medicine. (n.d.). Thyroid Medications. Truy cập từ https://www.hopkinslupus.org/lupus-treatment/common-medications-conditions/thyroid-medications/
2. Drugs.com. (n.d.). Thyroid Drug Class. Truy cập từ https://www.drugs.com/drug-class/thyroid-drugs.html
3. Verywell Health. (2023, August 30). Thyroid Disease Medications. Truy cập từ https://www.verywellhealth.com/thyroid-disease-medications-3231845
4. MedlinePlus. (n.d.). Propylthiouracil. Truy cập từ https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682465.html