Adrenalin (Epinephrine) 1mg/ml (1:1000) là chế phẩm chỉ được sử dụng trong các trường hợp cấp cứu và bệnh nhân cần được giám sát y tế chặt chẽ sau khi dùng thuốc. Đây là thông tin y khoa quan trọng cần nắm vững để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.
Đường dùng và lưu ý quan trọng
Dung dịch tiêm Adrenalin (Epinephrine) 1mg/ml (1:1000) không phù hợp để tiêm tĩnh mạch trực tiếp.
Đường tiêm bắp (IM) thường được ưu tiên sử dụng trong điều trị ban đầu sốc phản vệ. Trong môi trường Đơn vị Hồi sức tích cực (ICU) hoặc Khoa Cấp cứu, đường tiêm tĩnh mạch (IV) thường phù hợp hơn, nhưng dung dịch Adrenalin 1mg/ml (1:1000) không được dùng trực tiếp theo đường này. Nếu không có sẵn Adrenalin dạng tiêm 0.1 mg/ml (1:10000), dung dịch Adrenalin 1mg/ml (1:1000) bắt buộc phải được pha loãng thành 0.1 mg/mL (1:10000) trước khi sử dụng đường tiêm tĩnh mạch. Việc tiêm Adrenalin theo đường tĩnh mạch cần được thực hiện hết sức thận trọng và tốt nhất chỉ dành cho các chuyên gia quen thuộc với việc sử dụng Adrenalin đường tĩnh mạch.
Vị trí tiêm bắp tốt nhất là mặt trước bên của một phần ba giữa đùi. Kim tiêm cần đủ dài để đảm bảo thuốc được tiêm vào cơ bắp.
Các trường hợp cần thận trọng khi dùng Adrenalin 1mg/1ml
Cần sử dụng Adrenalin thận trọng ở bệnh nhân mắc cường giáp, đái tháo đường, glôcôm góc hẹp, u tuyến thượng thận (phaeochromocytoma), tăng huyết áp, hạ kali máu, tăng canxi máu, suy thận nặng, u tuyến tiền liệt gây bí tiểu tồn lưu, bệnh mạch máu não, bệnh nhân cao tuổi, bệnh nhân sốc (trừ sốc phản vệ), bệnh tim thực thể hoặc giãn tim (đau thắt ngực nặng, bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn, tăng huyết áp), cũng như hầu hết bệnh nhân rối loạn nhịp tim, tổn thương não thực thể hoặc xơ vữa động mạch não. Đau thắt ngực có thể xuất hiện khi có tình trạng thiếu máu cơ tim.
Cần thận trọng khi sử dụng Adrenalin trong giai đoạn hai của quá trình chuyển dạ.
Nguy cơ tiềm ẩn và tác dụng phụ
Adrenalin có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tăng đường huyết, cần theo dõi nồng độ glucose máu, đặc biệt ở bệnh nhân đái tháo đường.
Việc tiêm lặp lại tại cùng một vị trí có thể gây hoại tử tại chỗ tiêm.
Sử dụng thuốc kéo dài có thể dẫn đến nhiễm toan chuyển hóa, hoại tử thận và hiện tượng quen thuốc (tachyphylaxis).
Nên tránh hoặc hết sức thận trọng khi sử dụng Adrenalin ở bệnh nhân đang gây mê bằng halothane hoặc các thuốc gây mê halogen hóa khác do nguy cơ gây rung thất.
Tiêm nhầm vào mạch máu có thể dẫn đến xuất huyết não do tăng huyết áp đột ngột.
Adrenalin dạng tiêm có chứa natri metabisulfit, chất này có thể gây ra các phản ứng kiểu dị ứng, bao gồm sốc phản vệ và các cơn hen đe dọa tính mạng hoặc ít nghiêm trọng hơn ở một số cá thể nhạy cảm. Tuy nhiên, sự hiện diện của natri metabisulfit trong Adrenalin dùng đường tiêm và khả năng gây phản ứng dị ứng không nên ngăn cản việc sử dụng thuốc khi được chỉ định để điều trị các phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc các tình huống cấp cứu khác.
Giám sát bệnh nhân
Cần giám sát bệnh nhân càng sớm càng tốt sau khi dùng Adrenalin để đánh giá đáp ứng với thuốc (mạch, huyết áp, điện tâm đồ ECG, đo độ bão hòa oxy mạch đập SpO2).
Kết luận
Adrenalin 1mg/1ml là thuốc thiết yếu trong cấp cứu, đặc biệt là sốc phản vệ. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định, đường dùng (tuyệt đối không tiêm tĩnh mạch trực tiếp dạng 1:1000), liều lượng và các lưu ý thận trọng. Bệnh nhân luôn cần được theo dõi sát sao bởi nhân viên y tế có chuyên môn để đảm bảo an toàn tối đa và xử lý kịp thời các tác dụng không mong muốn có thể xảy ra.